Chương : 22
“Đừng quá chán nản, mèo con à,” hai tuần sau cô nói với ông. “Em biết chuyện này rất buồn, nhưng họ đã thành người gần như xa lạ với anh rồi, chính anh cũng cảm thấy thế phải không nào? Và tất nhiên, họ xúi giục cô bé quay lưng lại anh. Anh hãy tin em, em khá hiểu cảm xúc của anh, mặc dù nếu có thể có con thì em muốn có con trai cơ.”
“Em cũng mới chỉ là đứa trẻ thôi,” Albinus vừa nói vừa vuốt ve mái tóc cô.
“Hôm nay là ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày, nên chúng ta phải vui vẻ phấn chấn lên,” Margot nói tiếp. “Hôm nay là ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày! Đó là điểm khởi đầu sự nghiệp của em. Em sẽ nổi tiếng.”
“Ô kìa, ừ nhỉ, anh lại quên mất. Khi nào vậy? Thực sự là ngày hôm nay sao?”
Rex tung tẩy bước vào. Gần đây ngày nào hắn cũng đến chơi với họ, và Albinus đã mấy lần trút bầu tâm sự với hắn, ông kể cho hắn tất cả những gì ông không thể nói được với Margot. Rex lắng nghe hết sức tử tế, đưa ra những bình luận chí lý và tỏ ra cảm thông đến độ đối với Albinus thời gian quen biết ngắn ngủi của họ dường như chỉ là một sự tình cờ, chẳng hề liên quan đến độ dài thời gian tinh thần nội tại mà qua đó tình bạn của họ nảy nở chín muồi.
“Người ta không thể xây dựng cuộc đời trên vũng lầy của rủi ro,” Rex nói với ông. “Đó là tội ác chống lại sự sống. Tôi từng có người bạn là một nhà điêu khắc có khả năng cảm nhận hình thể tuyệt đối chính xác đến độ kinh dị. Rồi thật bất ngờ, vì lòng thương hại anh ta kết hôn với một phụ nữ đứng tuổi lưng gù xấu xí. Tôi không biết chính xác điều gì đã xảy ra, nhưng một hôm, ngay sau đám cưới, họ xếp đồ đạc vào hai va li nhỏ, mỗi người một va li, rồi đi bộ đến nhà thương điên gần nhất. Theo tôi nghĩ, người nghệ sĩ phải để cảm thức của mình về cái đẹp dẫn dắt: cảm thức ấy sẽ không bao giờ lừa dối anh ta.”
“Cái chết,” hắn phát biểu vào một dịp khác, “dường như chỉ là một thói quen xấu, mà hiện giờ tự nhiên vẫn bất lực không vượt qua được. Tôi từng có một người bạn quý – một anh chàng đẹp trai đầy sức sống, với khuôn mặt thiên thần và cơ bắp của loài báo. Anh ta bị đứt tay khi mở một hộp đào – ông biết đấy, cái loại đào lớn, mềm, trơn tuột cứ rơi tõm vào miệng rồi trôi tuột xuống ấy. Anh ta qua đời vài ngày sau đó, do bị nhiễm trùng máu. Nghiệp chướng, phải không nào? Thế nhưng… vâng, dù lạ lùng, nhưng đúng là, nếu xem cuộc đời anh ta như một tác phẩm nghệ thuật, thì hình dáng của nó hẳn sẽ không hoàn hảo như thế nếu mà anh ta sống được đến già. Cái chết thường là điểm đích của trò đùa cuộc đời.”
Trong những dịp như vậy Rex có thể nói chuyện liên hồi, không mệt mỏi, sáng tác ra chuyện về những người bạn không có thực và đi sâu vào những ý tưởng không quá sâu sắc đối với trí tuệ người nghe, được diễn đạt dưới hình thức sáng láng giả tạo. Kiến thức văn hóa của hắn chắp vá, nhưng trí óc hắn tinh ranh sắc sảo, và thói ngứa mồm thích chế giễu đồng nghiệp của hắn đạt đến mức gần như thiên tài. Có lẽ điểm thành thực duy nhất trong hắn là niềm tin bẩm sinh rằng, cho đến giờ, mọi sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật, khoa học và tình cảm đều chỉ là những mánh khóe ít nhiều khôn khéo. Bất kể chủ đề đang thảo luận quan trọng thế nào, hắn luôn có thể tìm ra một câu dí dỏm hay sáo mòn nào đó để nói, đáp ứng chính xác những gì trí óc hay tâm trạng người nghe đòi hỏi, tuy nhiên đồng thời hắn cũng có thể thô lỗ và hách dịch không tưởng nổi khi người đối thoại làm hắn khó chịu. Ngay cả khi nói chuyện rất nghiêm túc về một cuốn sách hay một bức tranh, Rex có cảm giác thích thú vì được đồng lõa trong một âm mưu, được đồng lõa với một tên đại bịp nào đó - ấy là tác giả cuốn sách hay bức tranh ấy.
Hắn thích thú quan sát nỗi khổ tâm của Albinus (theo ý kiến của hắn đó là một lão ngốc tốt bụng có những cảm xúc đơn giản là kiến thức vững chắc, quá vững chắc về hội họa), ôi người đàn ông tội nghiệp, ông này đang nghĩ rằng ông đã chạm đến độ sâu thẳm nhất trong nỗi đau khổ của con người, còn Rex thì nghĩ – với cảm giác trông chờ hồ hởi – rằng, còn xa điểm giới hạn, đây chỉ là cảnh đầu của một chương trình hài kịch làm người xem cười rống lên mà hắn, tức Rex, được dành cho một ghế trong khoang riêng của đạo diễn. Nhà đạo diễn của vở này không phải là Chúa Trời hay Quỷ Sứ. Chúa thì quá xám xịt, đáng kính và cổ lỗ, còn Quỷ Sứ vốn đã chán ngấy tội lỗi của người khác, thì cả hắn và người khác lại thấy tẻ ngắt, đơn điệu như mưa vậy… quả thực, như mưa lúc bình minh trong sân nhà tù, nơi một gã khờ tội nghiệp nào đó, đang bồn chồn ngáp, bị xử tử lặng lẽ vì tội giết bà mình. Nhà đạo diễn mà Rex hình dung trong đầu là bóng ma như Proteus thần thông tự phản chiếu, muôn hình vạn trạng không thể nắm bắt được; đó là bóng của những quả cầu thủy tinh sặc sỡ bay theo một đường cong, bóng ma của một nhà tung hứng hát trên tấm màn lung linh… Ít nhất, đấy là những gì Rex suy ngẫm trong những giây phút trầm tư triết lý hiếm hoi của hắn.
Hắn coi cuộc đời nhẹ như lông hồng, và cảm xúc nhân tính duy nhất hắn từng trải qua là niềm yêu thích mãnh liệt dành cho Margot, hắn cố tự lý giải điều này bằng những đặc tính thể xác của cô, bằng cái gì đó trong mùi hương làn da, những biểu mô trên đôi môi và độ ấm của cơ thể cô. Nhưng đây không hẳn là lời giải thích chính xác. Niềm đam mê của họ cho nhau được dựa trên một sự đồng cảm sâu sắc của tâm hồn, mặc dù Margot là một cô gái Berlin trẻ tuổi thô thiển, còn hắn, một nghệ sĩ quốc tế.
Rex đến, vào cái ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày đó; khi giúp cô mặc áo khoác hắn tìm cách nói được với cô rằng hắn đã thuê một căn phòng để họ có thể gặp nhau mà không bị ai quấy rầy. Cô ném sang hắn một cái nhìn giận dữ - bởi vì Albinus đang vỗ vỗ vào túi áo chỉ cách đó mươi bước. Rex cười khúc khích và nói thêm, gần như không hạ giọng, rằng hắn sẽ đợi cô ở đó hằng ngày vào một giờ nhất định.
“Tôi mời Margot đi hẹn hò, nhưng cô ấy không chịu đến,” hắn rạng rỡ nói với Albinus khi họ đi xuống cầu thang.
“Cứ để cô ấy thử xem,” Albinus mỉm cười, trìu mến nhéo má Margot. “Bây giờ chúng ta sẽ xem em là hạng diễn viên nào,” ông vừa nói thêm vừa kéo chặt găng tay.
“Ngày mai lúc năm giờ, Margot nhỉ?” Rex nói.
“Ngày mai cô bé sẽ đi chọn cho mình một chiếc ô tô,” Albinus nói, “vì vậy cô ấy không hẹn với cậu được đâu.”
“Cô ấy sẽ có khối thời gian vào buổi sáng để chọn. Liệu năm giờ có được với em không, Margot? Hay chúng ta quyết định sáu giờ và giữ nguyên thế nhé?”
Margot đột nhiên mất bình tĩnh. “Cái trò đùa ngu xuẩn này,” cô rít lên qua kẽ răng.
Hai người đàn ông thích thú nhìn nhau cười.
Người gác cổng lúc này đang nói chuyện với ông đưa thư bên ngoài, ông ta tò mò nhìn họ không chớp mắt khi họ đi ngang qua.
“Gần như không thể tin được,” ông ta lên tiếng khi họ đã đi xa khỏi tầm nghe, “con gái của ngài đó vừa mới chết cách đây vài tuần.”
“Thế ngài kia là ai vậy?” ông đưa thư hỏi.
“Đừng có hỏi tôi. Một gã nhân tình thêm vào, tôi đoán thé. Nói thật là tôi thấy xấu hổ vì những người thuê nhà khác sẽ nhìn thấy hết. Trong khi ông ta lại là một đức ông giàu có hào phóng. Điều tôi luôn nói là: nếu cần có nhân tình, đáng ra ông ta nên chọn một bà mũm mĩm hơn.”
“Tình yêu đúng là mù quáng,” ông đưa thư tư lự nhận xét.
“Em cũng mới chỉ là đứa trẻ thôi,” Albinus vừa nói vừa vuốt ve mái tóc cô.
“Hôm nay là ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày, nên chúng ta phải vui vẻ phấn chấn lên,” Margot nói tiếp. “Hôm nay là ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày! Đó là điểm khởi đầu sự nghiệp của em. Em sẽ nổi tiếng.”
“Ô kìa, ừ nhỉ, anh lại quên mất. Khi nào vậy? Thực sự là ngày hôm nay sao?”
Rex tung tẩy bước vào. Gần đây ngày nào hắn cũng đến chơi với họ, và Albinus đã mấy lần trút bầu tâm sự với hắn, ông kể cho hắn tất cả những gì ông không thể nói được với Margot. Rex lắng nghe hết sức tử tế, đưa ra những bình luận chí lý và tỏ ra cảm thông đến độ đối với Albinus thời gian quen biết ngắn ngủi của họ dường như chỉ là một sự tình cờ, chẳng hề liên quan đến độ dài thời gian tinh thần nội tại mà qua đó tình bạn của họ nảy nở chín muồi.
“Người ta không thể xây dựng cuộc đời trên vũng lầy của rủi ro,” Rex nói với ông. “Đó là tội ác chống lại sự sống. Tôi từng có người bạn là một nhà điêu khắc có khả năng cảm nhận hình thể tuyệt đối chính xác đến độ kinh dị. Rồi thật bất ngờ, vì lòng thương hại anh ta kết hôn với một phụ nữ đứng tuổi lưng gù xấu xí. Tôi không biết chính xác điều gì đã xảy ra, nhưng một hôm, ngay sau đám cưới, họ xếp đồ đạc vào hai va li nhỏ, mỗi người một va li, rồi đi bộ đến nhà thương điên gần nhất. Theo tôi nghĩ, người nghệ sĩ phải để cảm thức của mình về cái đẹp dẫn dắt: cảm thức ấy sẽ không bao giờ lừa dối anh ta.”
“Cái chết,” hắn phát biểu vào một dịp khác, “dường như chỉ là một thói quen xấu, mà hiện giờ tự nhiên vẫn bất lực không vượt qua được. Tôi từng có một người bạn quý – một anh chàng đẹp trai đầy sức sống, với khuôn mặt thiên thần và cơ bắp của loài báo. Anh ta bị đứt tay khi mở một hộp đào – ông biết đấy, cái loại đào lớn, mềm, trơn tuột cứ rơi tõm vào miệng rồi trôi tuột xuống ấy. Anh ta qua đời vài ngày sau đó, do bị nhiễm trùng máu. Nghiệp chướng, phải không nào? Thế nhưng… vâng, dù lạ lùng, nhưng đúng là, nếu xem cuộc đời anh ta như một tác phẩm nghệ thuật, thì hình dáng của nó hẳn sẽ không hoàn hảo như thế nếu mà anh ta sống được đến già. Cái chết thường là điểm đích của trò đùa cuộc đời.”
Trong những dịp như vậy Rex có thể nói chuyện liên hồi, không mệt mỏi, sáng tác ra chuyện về những người bạn không có thực và đi sâu vào những ý tưởng không quá sâu sắc đối với trí tuệ người nghe, được diễn đạt dưới hình thức sáng láng giả tạo. Kiến thức văn hóa của hắn chắp vá, nhưng trí óc hắn tinh ranh sắc sảo, và thói ngứa mồm thích chế giễu đồng nghiệp của hắn đạt đến mức gần như thiên tài. Có lẽ điểm thành thực duy nhất trong hắn là niềm tin bẩm sinh rằng, cho đến giờ, mọi sáng tạo trong lĩnh vực nghệ thuật, khoa học và tình cảm đều chỉ là những mánh khóe ít nhiều khôn khéo. Bất kể chủ đề đang thảo luận quan trọng thế nào, hắn luôn có thể tìm ra một câu dí dỏm hay sáo mòn nào đó để nói, đáp ứng chính xác những gì trí óc hay tâm trạng người nghe đòi hỏi, tuy nhiên đồng thời hắn cũng có thể thô lỗ và hách dịch không tưởng nổi khi người đối thoại làm hắn khó chịu. Ngay cả khi nói chuyện rất nghiêm túc về một cuốn sách hay một bức tranh, Rex có cảm giác thích thú vì được đồng lõa trong một âm mưu, được đồng lõa với một tên đại bịp nào đó - ấy là tác giả cuốn sách hay bức tranh ấy.
Hắn thích thú quan sát nỗi khổ tâm của Albinus (theo ý kiến của hắn đó là một lão ngốc tốt bụng có những cảm xúc đơn giản là kiến thức vững chắc, quá vững chắc về hội họa), ôi người đàn ông tội nghiệp, ông này đang nghĩ rằng ông đã chạm đến độ sâu thẳm nhất trong nỗi đau khổ của con người, còn Rex thì nghĩ – với cảm giác trông chờ hồ hởi – rằng, còn xa điểm giới hạn, đây chỉ là cảnh đầu của một chương trình hài kịch làm người xem cười rống lên mà hắn, tức Rex, được dành cho một ghế trong khoang riêng của đạo diễn. Nhà đạo diễn của vở này không phải là Chúa Trời hay Quỷ Sứ. Chúa thì quá xám xịt, đáng kính và cổ lỗ, còn Quỷ Sứ vốn đã chán ngấy tội lỗi của người khác, thì cả hắn và người khác lại thấy tẻ ngắt, đơn điệu như mưa vậy… quả thực, như mưa lúc bình minh trong sân nhà tù, nơi một gã khờ tội nghiệp nào đó, đang bồn chồn ngáp, bị xử tử lặng lẽ vì tội giết bà mình. Nhà đạo diễn mà Rex hình dung trong đầu là bóng ma như Proteus thần thông tự phản chiếu, muôn hình vạn trạng không thể nắm bắt được; đó là bóng của những quả cầu thủy tinh sặc sỡ bay theo một đường cong, bóng ma của một nhà tung hứng hát trên tấm màn lung linh… Ít nhất, đấy là những gì Rex suy ngẫm trong những giây phút trầm tư triết lý hiếm hoi của hắn.
Hắn coi cuộc đời nhẹ như lông hồng, và cảm xúc nhân tính duy nhất hắn từng trải qua là niềm yêu thích mãnh liệt dành cho Margot, hắn cố tự lý giải điều này bằng những đặc tính thể xác của cô, bằng cái gì đó trong mùi hương làn da, những biểu mô trên đôi môi và độ ấm của cơ thể cô. Nhưng đây không hẳn là lời giải thích chính xác. Niềm đam mê của họ cho nhau được dựa trên một sự đồng cảm sâu sắc của tâm hồn, mặc dù Margot là một cô gái Berlin trẻ tuổi thô thiển, còn hắn, một nghệ sĩ quốc tế.
Rex đến, vào cái ngày đặc biệt trong tất cả mọi ngày đó; khi giúp cô mặc áo khoác hắn tìm cách nói được với cô rằng hắn đã thuê một căn phòng để họ có thể gặp nhau mà không bị ai quấy rầy. Cô ném sang hắn một cái nhìn giận dữ - bởi vì Albinus đang vỗ vỗ vào túi áo chỉ cách đó mươi bước. Rex cười khúc khích và nói thêm, gần như không hạ giọng, rằng hắn sẽ đợi cô ở đó hằng ngày vào một giờ nhất định.
“Tôi mời Margot đi hẹn hò, nhưng cô ấy không chịu đến,” hắn rạng rỡ nói với Albinus khi họ đi xuống cầu thang.
“Cứ để cô ấy thử xem,” Albinus mỉm cười, trìu mến nhéo má Margot. “Bây giờ chúng ta sẽ xem em là hạng diễn viên nào,” ông vừa nói thêm vừa kéo chặt găng tay.
“Ngày mai lúc năm giờ, Margot nhỉ?” Rex nói.
“Ngày mai cô bé sẽ đi chọn cho mình một chiếc ô tô,” Albinus nói, “vì vậy cô ấy không hẹn với cậu được đâu.”
“Cô ấy sẽ có khối thời gian vào buổi sáng để chọn. Liệu năm giờ có được với em không, Margot? Hay chúng ta quyết định sáu giờ và giữ nguyên thế nhé?”
Margot đột nhiên mất bình tĩnh. “Cái trò đùa ngu xuẩn này,” cô rít lên qua kẽ răng.
Hai người đàn ông thích thú nhìn nhau cười.
Người gác cổng lúc này đang nói chuyện với ông đưa thư bên ngoài, ông ta tò mò nhìn họ không chớp mắt khi họ đi ngang qua.
“Gần như không thể tin được,” ông ta lên tiếng khi họ đã đi xa khỏi tầm nghe, “con gái của ngài đó vừa mới chết cách đây vài tuần.”
“Thế ngài kia là ai vậy?” ông đưa thư hỏi.
“Đừng có hỏi tôi. Một gã nhân tình thêm vào, tôi đoán thé. Nói thật là tôi thấy xấu hổ vì những người thuê nhà khác sẽ nhìn thấy hết. Trong khi ông ta lại là một đức ông giàu có hào phóng. Điều tôi luôn nói là: nếu cần có nhân tình, đáng ra ông ta nên chọn một bà mũm mĩm hơn.”
“Tình yêu đúng là mù quáng,” ông đưa thư tư lự nhận xét.
